BALIKESİR’in Bandırma İlçesinde geçtiğimiz günlerde çiftçiler biraraya gelerek ilginç bir protestoya imza attı. İşin perde arkasında çiftçilerin, sanayici ile imzaladıkları tek taraflı ‘sözleşmeli tarım anlaşması’ olduğu ortaya çıktı. Sektör temsilcilerinin iddialarına göre sanayici; piyasada ürün fiyatı daha da ucuzlayınca sözleşmeli çiftçinin domatesini anlaştığı 3.75 TL’lik fiyattan almamaya başladı, piyasada satılan 1.5- 2 liralık fiyatlar kendilerine daha cazip geldi. Yaşanan bu durum çiftçinin elinde bulunan sözleşmedeki maddelerde çiftçinin satışına engel oldu. Sözleşmenin tek taraflı olduğunu ve kendilerini korumadığını anlatan temsilciler, bu konuda bakanlığın müdahale etmesini istiyor. Yetkililer, sözleşme yapılırken bundan sonraki dönemlerde, sözleşmelerin her iki tarafı da bağlayacak şekilde yapılmasını talep ediyor.
‘ÇİFTÇİYİ MAĞDUR EDİYOR’
Bandırmalı çiftçilerin; kavun, karpuz, buğdayda da zarar ettiğini anlatan Bandırma Ziraat Odası Başkanı Süleyman Dönmez, “Maliyetlerle ilgili bir birikim vardı zaten. Bunun üzerine domateste eklenince çiftçi eylem yapma kararı aldı” dedi. Domateste sözleşmeli üretim kapsamında 3.75 TL’ye bir alım fiyatları olduğunu söyleyen Dönmez, şu ifadeleri kullandı: “Bölgede bulunan 15 fabrika alımlarında yavaşlatma yaparak, sözleşmesiz üretim yapan çiftçilerden 1.5 liradan alım yapmaya çalışıyorlar. Üreticimiz şu anda domateste yaklaşık dekarda 10-15 bin lira arasında zarar ediyor.
Sözleşmeli tarım kapsamında sözleşmeler hep sanayiciyi koruyor. Tek taraflı sözleşmeler yapılıyor. Üretici taahhüdünü yerine getirmediği zaman sanayici avukat yoluyla hakkını alabiliyor. Ancak üretici aynı haklara sahip değil. Sözleşmelerin iki tarafı da bağlayıcı şekilde olması gerekiyor. Buna bakanlık ve devletin müdahale etmesi gerekiyor” yorumunu yaptı. Konunun çözülmesi için bakanlığın şu anda ciddi manada çalışma yapmaya başladığını aktaran Dönmez, “Bununla ilgili ihracat kotalarını yükseltiyorlar, sanayicilerin de Eximbank kredilerini açmaya çalışıyorlarmış” dedi.
KATILANLARIN SAYISI ARTIYOR
Çiftçiler, maliyetlerini düşürmek ve kendilerini garantiye almak için son yıllarda daha çok sözleşmeli tarıma yöneliyor. Sözleşmeli tarım ile toprağa uygun ürün seçilerek, devlet yada özel sektör, çiftçi ile belli bir fiyatta anlaşarak ürününü satın alma garantisi veriyor. Çiftçinin son yıllarda maliyetlerinin ve konuyla ilgili bilincinin artmasıyla sözleşmeli tarıma ilginin her yıl yüzde 100 arttığını söyleyen İstanbul Başakşehir Ziraat Odası Başkanı Ömer Demir, “Çünkü çiftçi ekonomik kayba uğruyor. Maliyetten kurtulmak için sözleşmeli tarıma geçiyor. Burada satılamama riski yok. Doğrusu da budur. Ne kadar katma değerli ürün üretirseniz üretin piyasadaki fırsatçıların eline düşüyorsunuz. Sözleşmeli tarım bunu ortadan kaldırıyor” yorumunu yaptı.
BAKANLIK: YENİ SİSTEM ÖNÜMÜZDEKİ AY DEVREDE
HÜRRİYET’in Tarım ve Orman Bakanlığı kaynaklarından edindiği bilgiye göre, geçen yıl eylül ayında duyurulan ve kurulması planlanan “sözleşmeli üretim yönetim sistemi” önümüzdeki ay hayata geçirilecek. Sistemle, sözleşmeli üretimin geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve kayıt altına alınması amaçlanıyor.
‘ALIM FİYATI ÜRÜN DİKİLDİĞİNDE BELİRLENSİN’
ÇANAKKALE Ziraat Odası Başkanı Ufuk Ünver de bu sistemi çiftçiye önerdiklerini ancak üreticinin de çiftçinin de tüccarın da para kazanacak şekilde kurgulanmasını istediklerini ifade etti. Ürünün dikilmeye başlayacağı dönemde alım fiyatının belirlenmesi gerektiğini söyleyen Ünver, çiftçinin üretim planlamasını ona göre yapacağını ve böylece mağdur olmayacağını belirtti.
MARKETLERİN TERCİHİ
TÜRKİYE’de genelde sözleşmeli tarımın büyük market zincirleri tarafından yapıldığını anlatan Antalya-Muratpaşa Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp, “Sözleşmeli tarımda bu yıl yüzde 20 artış var. Çünkü sözleşmeli tarımda üretici ucuza ürün vermiyor. Çiftçi kendini garantiye almış oluyor. Firma ya da devlet ürünün hepsini almak zorunda, çiftçi de benim ürünüm elimde kalacak endişesi yaşamıyor. Fiyatlar da kilogram başına normal piyasanın 3-5 lira üzerinde oluyor. Antalya genelinde Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı 170 bin çiftçi var. Muratpaşa Belediyesi’ne kayıtlı ise 40 bin çiftçi var. İsteriz ki tüm çiftçiler sözleşmeli tarım yapsın” diye konuştu.
